Før ein går i gong med tiltak og omfattande restaurering bør ein gjera ei tilstandsvurdering. Bygningsantikvaren kan bistå i utarbeiding av tilstandsrapport. Slik vurdering må gjerast i samarbeid med handverkar med den rette kompetansen.

Ein tilstandsrapport kan brukast som dokumentasjon i samband med søknad om tiltak.

Tilstandsanalyse bør gjerast i tråd med Norsk standard, NS 3424, Tilstandsanalyse av byggverk – Innhold og gjennomføring og NS-EN 16096 Bevaring av kulturminner – Tilstandsanalyse av fredete og verneverdige bygninger.

I ein slik tilstandsanalyse skal ein beskriva tilstand og gjerne òg forslag til tiltak. Tiltak kan vera minstetiltak eller meir omfattande tiltak – alt etter framtidig bruk.

Før ein set i gong tiltak bør ein gjera ei verdivurdering av bygningen og bygningsdelar. Kva verdi bygningen har påverkar tiltaksnivået og kva bruk bygningen kan ha.